Om kwart voor tien stap ik op de fiets en ga rustig richting het woon zorgcentrum waar ik werk. Mijn jas hang ik op en ik loop naar boven m'n collega tegemoet. Ik vraag of ze nog wat over te dragen heeft. "Nee, eigenlijk niet " zegt ze. Met dat ik mij omdraai om naar de andere huiskamer te gaan zegt ze : "O, ja, Jan is overleden".
Jan is overleden, klinkt het na in mijn hoofd. "Och, Jan ? " vraag ik toch nog verbaast.
Jan was vanmorgen in z'n slaap overleden. Het zat er eigenlijk al een tijdje aan te komen. Dementerend, slechtziend en rolstoelafhankelijk. Al hoe wel, wij zagen hem lichamelijk en geestelijk aftakelen maar op een of andere manier hield hij vast aan het leven. Alsof iets of iemand hem weerhield om de overstap te maken.
Voor de opname was het een imponerende lange statige man van dik in de tachtig. Witte haren en netjes in de kleren. Ribcord broek met geruit overhemd en spencer. Mooie glimmende bruine instappers. Op en top heer. Gepensioneerd huis schilder met eigen bedrijf , en werknemers en daarnaast ook nog kunstschilder.Toen hij in een van de aanleunwoningen kwam wonen was zijn slechte zicht en lichte ouderdom vergeetachtigheid de reden waarom hij niet meer thuis kon wonen. Al snel na de verhuizing werd meneer meer dan vergeetachtig. Verward liep hij door de gangen te zoeken. Op zoek naar van alles en nog wat. Eigenlijk al snel daarna kwam hij bij ons in het woon-zorgcentrum wonen. Het lukte hem niet structuur aan te brengen in zijn leven en zijn slechte zicht belemmerde hem in zijn dagelijkse leven. Deze statige oude heer kon het niet meer alleen en had hulp nodig.
Uiteindelijk bood het dagcentrum uitkomst. In het begin ging ik, samen met collega,s, naar hem toe om kennis te maken. Maar we kregen niet het idee dat hij nu zat te springen om bij ons te komen. Hij snapte niet waarom hij naar ons toe moest. Familie hoopte dat vader bij ons nog wat aanspraak had en geprikkeld werd. Maar eigenlijk zat deze heer daar helemaal niet op te wachten. Toen al had ik het gevoel dat hij er geen zin meer in had. Maar zijn dochters hielden van hem en hij hield van hen. En ik denk dat hij op een gegeven moment besloten heeft voor zijn kinderen toch maar te komen. Helemaal toen hij rolstoel afhankelijk werd en hij eigenlijk letterlijk en figuurlijk geen kant op kon. Ondanks de perioden van boosheid en onrust wendde hij snel. Na een tijdje kreeg hij contact met medebewoners en de collega,s. En ik zag hem daar toch ook wel van opknappen. Hij werd minder boos en genoot ook af en toe wel van de sfeer en activiteiten die wij aanboden. Vooral met de Drents sprekende collega,s en bewoners had hij uiteindelijk goed contact. Vooral als hij in zijn belevingswereld weer zijn bedrijf aan het runnen was. En wij daarin mee gingen hadden we samen vaak de grootste lol.
In het omgang advies van de psycholoog stond op een gegeven moment
"Aanspreken met Jan en Drents praten" Voor mij was dat lastig. Laat ik nou geen woord Drents spreken!
Zo'n prachtige grote man mocht ik tutoyeren en ik moest ook nog Drents met hem praten want dan kreeg ik beter contact werd er gezegd. Daar zat natuurlijk wat in maar ik kreeg het niet voor elkaar. Jan was voor mij op z'n minst Meneer Jan. Meneer Jan had nog steeds die uitstraling van een heer en baas ondanks de dementie en lichamelijke beperkingen die hij had. Op en top heer in zijn verblijf rolstoel met z'n ribcord broek en spencer.
In het begin konden Jan en ik het dan ook niet zo goed met elkaar vinden. Op een of andere manier was er geen klik zoals met de andere collega,s. Ik kon dan ook met een lichtelijk jaloers gevoel kijken naar de mooie taferelen aan tafel als collega's in het Drents over vroeger aan het spreken waren met Jan. Alsof Jan met z'n personeel grapjes aan het maken was.
Maar na een tijdje leerde wij elkaar steeds beter kennen en ontstond er wederzijds respect. En op een gegeven moment kwam ik zoals elke werkdag weer op het dagcentrum met een "Goedemorgen allemaal !" En zoals altijd verwachte ik geen reactie toen ineens Jan reageerde met "Aha! , daar heb je die bekakte Fries weer! " met een ondeugende blik in de ogen en licht omhoog krullende mondhoeken.
Ik schoot in de lach en liep naar hem toe en pakte zijn grote hand en zei " Inderdaad meneer Jan daar is de bekakte Fries weer."
Sindsdien was het contact warm te noemen. Zonder woorden begrepen wij elkaar. Als hij iets niet wilde gebeurde dat ook niet en als hij met rust gelaten wou worden respecteerde ik dat ook. Als ik het over meneer Jan had wist hij dat de bekakte Fries er weer was. Ook het contact met familie was goed en betrokken te noemen. Vooral met de jongste dochter had Jan een innig contact. Zij kwam elke avond naar papa toe met gebak. Meneer Jan kon op het eind niet meer genieten van het eten maar pannenkoeken, patat, oliebollen en gebak gingen er met smaak in. Vader en dochter waren inmiddels meer dan een twee eenheid geworden. Zij kon hem eigenlijk niet missen en dat voelde hij haarfijn aan. Eigenlijk was zijn tijd allang gekomen. Maar wat is de liefde en de binding tussen mensen dan toch sterk. Ze moesten er allebei klaar voor zijn op hun eigen manier en tijd.
Maanden gingen voorbij en Jan trok zich steeds meer terug in zichzelf. Contact was er alleen door aanraken en nabijheid. Uiteindelijk kon Jan niet meer lang zitten, kreeg hij pijn en bleef langer in bed. En uiteindelijk bleef Jan helemaal in bed. Op het dagcentrum zagen we hem niet vaak, medebewoners misten hem." Hoe is het toch met Jan?"
Af en toe ging ik even naar hem toe op zijn kamer. Dan lag hij in zijn speciaal aangepaste bed heerlijk te slapen. Af en toe was hij wakker en hadden we oogcontact, meer niet. Ik miste het aanblik van de statige man in ribcord broek en geruite overhemd. Voor mij was het moeilijk hem zo te zien. Een man van bijna twee meter, vel over been, holle ogen, zo weerloos en afhankelijk in bed te zien liggen. Het woord bekakte fries heb ik nooit meer van hem gehoord. Jan was te ver weg in zijn eigen wereld geslopen.
Uiteindelijk kon ze hem loslaten en is Jan in zijn slaap over gegaan.
Meneer Jan zal ik niet snel vergeten. Sommigen mensen blijven je gewoon bij . Het was een bijzonder heerschap die tot het eind opstandig en trots was ondanks de ziekte en uiteindelijke afhankelijkheid van anderen. De bijzondere manier waarop hij zijn liefde voor zijn gezin liet zien ,door haar de kans en de tijd te geven om hem los te laten, blijft deze bekakte Fries altijd bij.
Jan is overleden, klinkt het na in mijn hoofd. "Och, Jan ? " vraag ik toch nog verbaast.
Jan was vanmorgen in z'n slaap overleden. Het zat er eigenlijk al een tijdje aan te komen. Dementerend, slechtziend en rolstoelafhankelijk. Al hoe wel, wij zagen hem lichamelijk en geestelijk aftakelen maar op een of andere manier hield hij vast aan het leven. Alsof iets of iemand hem weerhield om de overstap te maken.
Voor de opname was het een imponerende lange statige man van dik in de tachtig. Witte haren en netjes in de kleren. Ribcord broek met geruit overhemd en spencer. Mooie glimmende bruine instappers. Op en top heer. Gepensioneerd huis schilder met eigen bedrijf , en werknemers en daarnaast ook nog kunstschilder.Toen hij in een van de aanleunwoningen kwam wonen was zijn slechte zicht en lichte ouderdom vergeetachtigheid de reden waarom hij niet meer thuis kon wonen. Al snel na de verhuizing werd meneer meer dan vergeetachtig. Verward liep hij door de gangen te zoeken. Op zoek naar van alles en nog wat. Eigenlijk al snel daarna kwam hij bij ons in het woon-zorgcentrum wonen. Het lukte hem niet structuur aan te brengen in zijn leven en zijn slechte zicht belemmerde hem in zijn dagelijkse leven. Deze statige oude heer kon het niet meer alleen en had hulp nodig.
Uiteindelijk bood het dagcentrum uitkomst. In het begin ging ik, samen met collega,s, naar hem toe om kennis te maken. Maar we kregen niet het idee dat hij nu zat te springen om bij ons te komen. Hij snapte niet waarom hij naar ons toe moest. Familie hoopte dat vader bij ons nog wat aanspraak had en geprikkeld werd. Maar eigenlijk zat deze heer daar helemaal niet op te wachten. Toen al had ik het gevoel dat hij er geen zin meer in had. Maar zijn dochters hielden van hem en hij hield van hen. En ik denk dat hij op een gegeven moment besloten heeft voor zijn kinderen toch maar te komen. Helemaal toen hij rolstoel afhankelijk werd en hij eigenlijk letterlijk en figuurlijk geen kant op kon. Ondanks de perioden van boosheid en onrust wendde hij snel. Na een tijdje kreeg hij contact met medebewoners en de collega,s. En ik zag hem daar toch ook wel van opknappen. Hij werd minder boos en genoot ook af en toe wel van de sfeer en activiteiten die wij aanboden. Vooral met de Drents sprekende collega,s en bewoners had hij uiteindelijk goed contact. Vooral als hij in zijn belevingswereld weer zijn bedrijf aan het runnen was. En wij daarin mee gingen hadden we samen vaak de grootste lol.
In het omgang advies van de psycholoog stond op een gegeven moment
"Aanspreken met Jan en Drents praten" Voor mij was dat lastig. Laat ik nou geen woord Drents spreken!
Zo'n prachtige grote man mocht ik tutoyeren en ik moest ook nog Drents met hem praten want dan kreeg ik beter contact werd er gezegd. Daar zat natuurlijk wat in maar ik kreeg het niet voor elkaar. Jan was voor mij op z'n minst Meneer Jan. Meneer Jan had nog steeds die uitstraling van een heer en baas ondanks de dementie en lichamelijke beperkingen die hij had. Op en top heer in zijn verblijf rolstoel met z'n ribcord broek en spencer.
In het begin konden Jan en ik het dan ook niet zo goed met elkaar vinden. Op een of andere manier was er geen klik zoals met de andere collega,s. Ik kon dan ook met een lichtelijk jaloers gevoel kijken naar de mooie taferelen aan tafel als collega's in het Drents over vroeger aan het spreken waren met Jan. Alsof Jan met z'n personeel grapjes aan het maken was.
Maar na een tijdje leerde wij elkaar steeds beter kennen en ontstond er wederzijds respect. En op een gegeven moment kwam ik zoals elke werkdag weer op het dagcentrum met een "Goedemorgen allemaal !" En zoals altijd verwachte ik geen reactie toen ineens Jan reageerde met "Aha! , daar heb je die bekakte Fries weer! " met een ondeugende blik in de ogen en licht omhoog krullende mondhoeken.
Ik schoot in de lach en liep naar hem toe en pakte zijn grote hand en zei " Inderdaad meneer Jan daar is de bekakte Fries weer."
Sindsdien was het contact warm te noemen. Zonder woorden begrepen wij elkaar. Als hij iets niet wilde gebeurde dat ook niet en als hij met rust gelaten wou worden respecteerde ik dat ook. Als ik het over meneer Jan had wist hij dat de bekakte Fries er weer was. Ook het contact met familie was goed en betrokken te noemen. Vooral met de jongste dochter had Jan een innig contact. Zij kwam elke avond naar papa toe met gebak. Meneer Jan kon op het eind niet meer genieten van het eten maar pannenkoeken, patat, oliebollen en gebak gingen er met smaak in. Vader en dochter waren inmiddels meer dan een twee eenheid geworden. Zij kon hem eigenlijk niet missen en dat voelde hij haarfijn aan. Eigenlijk was zijn tijd allang gekomen. Maar wat is de liefde en de binding tussen mensen dan toch sterk. Ze moesten er allebei klaar voor zijn op hun eigen manier en tijd.
Maanden gingen voorbij en Jan trok zich steeds meer terug in zichzelf. Contact was er alleen door aanraken en nabijheid. Uiteindelijk kon Jan niet meer lang zitten, kreeg hij pijn en bleef langer in bed. En uiteindelijk bleef Jan helemaal in bed. Op het dagcentrum zagen we hem niet vaak, medebewoners misten hem." Hoe is het toch met Jan?"
Af en toe ging ik even naar hem toe op zijn kamer. Dan lag hij in zijn speciaal aangepaste bed heerlijk te slapen. Af en toe was hij wakker en hadden we oogcontact, meer niet. Ik miste het aanblik van de statige man in ribcord broek en geruite overhemd. Voor mij was het moeilijk hem zo te zien. Een man van bijna twee meter, vel over been, holle ogen, zo weerloos en afhankelijk in bed te zien liggen. Het woord bekakte fries heb ik nooit meer van hem gehoord. Jan was te ver weg in zijn eigen wereld geslopen.
Uiteindelijk kon ze hem loslaten en is Jan in zijn slaap over gegaan.
Meneer Jan zal ik niet snel vergeten. Sommigen mensen blijven je gewoon bij . Het was een bijzonder heerschap die tot het eind opstandig en trots was ondanks de ziekte en uiteindelijke afhankelijkheid van anderen. De bijzondere manier waarop hij zijn liefde voor zijn gezin liet zien ,door haar de kans en de tijd te geven om hem los te laten, blijft deze bekakte Fries altijd bij.